هیچ بازگشتی وجود ندارد الاهه بقراط

◄کسی نمی داند مردم تا کجا و جنگ قدرت درون جمهوری اسلامی تا کجا پیش خواهد رفت. یک چیز را اما همه اگر تا 22 خرداد نمی دانستند، امروز دیگر می دانند یا توقع می رود که بدانند: اگر مردم می توانستند در چهارچوب این نظام به برخی حقوق خود برسند، قطعا با شرکت «هشتاد و پنج درصدی» خود رسیده بودند! دیگر موضوع بر سر بازگشت نیست. بر سر عبور است. همان گونه که «رأی» هشتاد و پنج درصدی به نظام، به بحران مشروعیت آن انجامید، «بازگشت» به اهداف انقلاب اسلامی و افکار «امام خمینی» نیز جز به عبور از آن منجر نخواهد شد.

*****

حالا که زدند و بردند و کشتند، می گویند «نباید حقوق متهمان را نادیده انگاشت» و «امنیت کشور با تحقیر مردم و اعمال خشونت حاصل نمی شود» (آیت الله دری نجف آبادی دادستان کل رژیم) و یا «نسبت به بازداشت شدگان اخیر حداکثر رأفت اسلامی اعمال شود» (احمدی نژاد رییس جمهوری رژیم). به راستی، جان هایی را که از دست رفت با کدام «حقوق» و کدام «رأفت» می توان جبران کرد؟ با کدام «حقوق» و «رأفت» است که خانواده هایی که عزیزان خود را از دست داده اند، به اشکال مختلف مورد فشار و آزار و ارعاب قرار می گیرند؟ اصلا کدام «حقوق» و کدام «رأفت» به حکومت و زمامداران اجازه می دهد مردم را به دلیل اعتراض، گروه گروه دستگیر و شکنجه کند، در زندان ها به قتل برساند و یا در برابر چشم همگان در خیابان به گلوله ببندد؟

پل های خراب

گزارشگران بدون مرز تا امروز نام بیش از هفتاد نفر را منتشر کرده اند که در هفته های اخیر در اعتراضات خیابانی و یا در زندان ها کشته شده اند. از بسیاری از دستگیرشدگان نشانی در دست نیست. سرنوشت آنها که جزو افراد شناخته شده نیستند مبهم است. با نزدیک شدن مراسم تنفیذ و سوگند احمدی نژاد، امید به آزاد شدن برخی از دستگیرشدگان، به ویژه افراد شناخته شده «اصلاح طلبان» بیشتر می شود بدون آنکه بتوان اطمینانی به آن داشت.

در چنین شرایطی، پیش از آنکه عده ای آزاد شوند، عده دیگری در اعتراضات تازه دستگیر می شوند. خشونت عریان رژیم اسلامی در ایران تا بدانجا رسیده است که صدای خودی های نظام را نیز در آورده است. کشته شدن فجیع محسن روح الامینی فرزند جوان یکی از مشاوران محسن رضایی، از زمامداران مؤثر نظام و یکی از چهار نامزد تأیید شده توسط شورای نگهبان در رأی گیری 22 خرداد که در عین حال تنها نامزدی است که ریاست جمهوری احمدی نژاد را تبریک گفته و همزمان برای اطمینان، مراتب وفاداری بی چون و چرای خود را به ولی فقیه نیز ابراز داشته است، برگ دیگری را در سرکوب سی ساله جمهوری اسلامی گشود. برگی که نشان می دهد فرزندان زمامداران و مسئولان، اعم از دختر و پسر، علیه پدران خود و نظامی که آنها بر پا داشته اند یا به خیابان می روند، یا اگر به دلایل گوناگون چنین امکانی را نداشته باشند، با صدای اعتراض مردم همراهی می کنند. کم نیستند مسئولانی که در شرایط کنونی نه تنها در برابر پاسخگویی به مردم ایران قرار گرفته اند، بلکه می بایست به همسران و دیگر افراد خانواده خود به ویژه آنهایی که از نسل های جوانتر هستند، پاسخ دهند.

ترس ناشی از سرکوب وحشیانه، همواره یک وحشت دو طرفه ایجاد می کند: یک طرف ترس طبیعی در مردمی که با فضیلت اعتراض آشنا شده و با وجود خشونتی که علیه آنها اعمال می شود، دیگر حاضر نیستند به هر تحقیری تن در دهند، و یک طرف ترسی موهوم در وابستگان رژیمی که احساس می کنند امنیت و آسایشی را که تا کنون به زور سرکوب برای آنها تأمین شده بود، از دست می دهند. این وابستگان در هر رژیمی که رو به سقوط دارد معمولا به سه گروه تقسیم می شوند: گروه اول همه چیزش را در چمدان می گذارد و می گریزد. گروه دوم در کنار مردم قرار می گیرد. و گروه سوم که همواره چنان اندک است که بار سنگین هیچ رژیم در حال فروپاشی را نتواند تحمل کرد، تا آخر در کنارش می ماند و سرنوشت خود را با آن گره می زند.

رژیم جمهوری اسلامی از همان آغاز پیدایش، هر گامی که به جلو برداشت، پلی را پشت سر خود خراب کرد. رژیمی که به ادعای خودش با 98 درصد آرای موافق بر اریکه قدرت تکیه زد، چنان همه را تار و مار کرد و از دور و بر خود تاراند که امروز به جرأت می توان آن 98 درصد را در مخالفت با آن مدعی شد. وقتی محمد خاتمی رییس جمهوری پیشین، موسوی نخست وزیر پیشین و کروبی رییس مجلس پیشین از «جنایت» در زندان ها سخن می گویند، به همین دلیل که همه آنها معتقد و ملتزم به رهبری و نظام و قانون اساسی آن هستند، باید باور کرد آخرین پل های جمهوری اسلامی پشت سرش در حال خراب شدن هستند.

راه آینده

در این میان رفسنجانی به مثابه «سردار سازندگی» به ترمیم یکی از این پل های خراب پرداخته است. وی در یکی از آخرین سخنان خود با تأیید رهبری و ابراز امیدواری نسبت به اقدام رهبر برای حل بحران، به انکار جنگ قدرت پرداخت و آن را به قدرت های خارجی نسبت داد. وی هم چنین از مجلس و قوه قضاییه خواست مسائل را پیگیری کنند. آیا با این سیاست و توافق با رهبری و حامیانش می توان به وصله و پینه رژیم پرداخت؟ آیا نظام در شرایطی بسر نمی برد که شاید تنها با قربانی دادن بتواند چند صباحی بر عمر خود بیفزاید؟ این قربانیان چه کسانی خواهند بود؟ رفسنجانی در برابر کدام ساخت و پاخت در سطح رهبری می تواند به جامعه اعلام کند از آنچه وی در نماز جمعه 26 تیرماه «بحران» نامید عبور شده است؟ وی در آن نماز جمعه چهار خواست مطرح کرد که همگی بر اساس توافق و سازش به دست آمدنی هستند: آزادی دستگیرشدگان اخیر (که منظورش عمدتا افراد شناخته شده «اصلاح طلبان» هستند)، «دلجویی از خانواده های آسیب دیده و عزادار»، «فعالیت رسانه های قانونی» و «حرکت صدا و سیما در چهارچوب قانون». این همه یعنی تأمین حقوق خودیهای جمهوری اسلامی در چهارچوب حل «اختلاف خانوادگی» که همگی سردمداران رژیم مدعی آن هستند.

رفسنجانی در تازه ترین سخنان خود اما امیدی را که برخی شتابزده به وی بستند، به یأس تبدیل کرد. تار و پود موقعیت سیاسی و اقتصادی خانواده رفسنجانی بیش از آن با عوامل قدرت در هم تنیده است که بتواند به سود مردم خطر کند. رفسنجانی گروگان نقش خود در انقلاب اسلامی و وضعیت اش در چهارچوب نظام اسلامی است.

ولی از آنجا که آنچه جریان دارد نه «اختلاف خانوادگی» بلکه یک جنگ قدرت کاملا واقعی است، بعید است زمامداران نظام بتوانند به توافقی دست یابند که منافع همه آنها را تأمین کند. آن هم به ویژه در شرایطی که عنصر مردم وارد معادلات سیاسی شده است. اگر تا کنون آن «بالا» می توانست با تکیه بر آرای مردم بین خود به توافق برسد و به تقسیم منابع سیاسی و اقتصادی بپردازد بدون آنکه در آن سهمی برای صاحبان رأی در نظر گرفته باشد، امروز خود مردم آن آرا را باطل و بی ارزش اعلام کرده اند. این بار توافق نظام در بالا تنها زمانی موفق خواهد بود که بتواند به توافق مستقیم با مردم تبدیل شود. آیا حکومت در شرایط کنونی برای رسیدن به توافق با مردم چه ابزاری در اختیار دارد؟ حقیقتا هیچ!

در این میان شکستن کاسه و کوزه آنچه امروز نظام اسلامی را می سازد بر سر احمدی نژاد و وزاریش، تحریف واقعیت است. نمی توان گفت وزرای احمدی نژاد جنایتکارند چرا که از جمله در جنایت های دهه شصت و یا قتل های زنجیره ای در داخل و خارج کشور دست داشته اند، ولی نگفت این جنایتکاران در دوران زمامداری چه کسانی به این جنایات مشغول بوده اند! چه کسی رهبر بود؟ چه کسانی ریاست دولت هایی را بر عهده داشتند که این جنایتکاران در آنها دست به جنایت می زدند؟! چه کسانی در آن دوران در مجلس اسلامی و در قوه قضاییه نشسته بودند؟!

تاریخ را نمی توان گزینش کرد. این از اخلاقی که ادعا می شود نسبت به آن پایبندی وجود دارد، به دور است. راست این است که رویدادهای کنونی حاصل ناگزیر روندی است که جمهوری اسلامی نه از سال 1384 بلکه از همان آغاز انقلاب اسلامی، از ترورهای فردی و سینما رکس آبادان در پیش گرفت و سپس آن را از بام مدرسه رفاه ادامه داد تا به تابستان 67 رسید. بدون آن پیشینه، امکان نداشت 18 تیر 78 به وجود آید. احمدی نژاد و دولت اش فرزند خلف تمامی سیاست ها و سکوت های پیشین در برابر جنایات سیاسی و اقتصادی و اجتماعی رژیم هستند.

امروز در بهترین حالتی که برای گروه قانع به «رفتن احمدی نژاد» می توان تصور کرد کرد این است که احمدی نژاد و عده ای از پیرامونیان وی قربانی شوند تا نظام جمهوری اسلامی بتواند بر «اختلاف خانوادگی» خود غلبه کند. این اما خودفریبی است. شاید دو سه روز پس از بیست و دو خرداد می شد یک بار دیگر از آخرین ظرفیت های نظام برای جلب اعتماد مردم سوء استفاده کرد. امروز اما دیگر با عریان شدن جنگ قدرت و خشونتی که در خدمت آن علیه مردم به کار گرفته می شود، قربانی کردن هیچ فرد و هیچ دولتی دیگر پاسخگوی شرایط سیاسی و اجتماعی کنونی نیست. کسانی که گمان می کنند توافق در «بالا» الزاما آرامش در «پایین» را به دنبال خواهد داشت، سخت در اشتباهند. این مردم سفره رنج سی ساله خود را گشوده اند و آن را در شعارهای خود بر زبان می آورند. می توان خواست سیاسی خود را به جای خواست مردم گذاشت. لیکن این بدین معنی نیست که واقعیت نیز منطبق بر خواست ما شده است!

کسانی که تنها مخالف دولت هستند و نه نظام، کسانی که می خواهند نظام بماند ولی دولت برود، نه تنها درست مانند خامنه ای خواست مردم را ندیده اند، بلکه تلاش می کنند به نمایندگی خودساخته از سوی مردم به مخاطبان خود بقبولانند «مردم» خواهان رفتن نظام نیستند و می خواهند در چهارچوب همین نظام و همین قانون اساسی به برخی از حقوق خود دست پیدا کنند. تکرار بیمارگونه این ادعا که هیچ تفاوتی با ادعای پیش از رأی گیری بیست و دو خرداد ندارد، و تو گویی در این چند هفته هیچ اتفاقی در ایران روی نداده است، اینک بیشتر به یک سماجت و عناد ایدئولوژیک تبدیل شده است تا واقع بینی و عمل گرایی که همین عده همواره ادعایش را داشتند.

کسی نمی داند مردم تا کجا و جنگ قدرت درون جمهوری اسلامی تا کجا پیش خواهد رفت. یک چیز را اما دیگر همه اگر تا 22 خرداد نمی دانستند، امروز دیگر می دانند یا توقع می رود که بدانند: اگر مردم می توانستند در چهارچوب این نظام به برخی حقوق خود برسند، قطعا با شرکت «هشتاد و پنج درصدی» خود رسیده بودند! رأی آنها اما چماق و گلوله شد و خودشان را هدف قرار داد. در چنین شرایطی، آن تفکر و آن نیرویی بخت پیروزی خواهد داشت که بتواند با مردم به توافق برسد و خود را با خواست آنها که بسی فراتر از توان جمهوری اسلامی و ورای تمایل برخی از نیروهای سیاسی است، تطبیق دهد. امروز دیگر موضوع بر سر بازگشت نیست. بر سر عبور است. همان گونه که «رأی» هشتاد و پنج درصدی به نظام، به بحران مشروعیت آن انجامید، «بازگشت» به اهداف انقلاب اسلامی و افکار «امام خمینی» نیز جز به عبور از آن منجر نخواهد شد.

29 ژوییه 2009